Jak stosować?

Pigułka hormonalna tylko na receptę!

Gdyby spojrzeć na trafiające do apteki recepty, okazałoby się, że najczęściej przepisują tabletki lekarze ginekolodzy. Nie znaczy to bynajmniej, że pigułki nie może przepisać internista czy lekarz rodzinny: oczywiście, może to zrobić. Najczęściej właśnie tak dzieje się w tych krajach, gdzie medycyna rodzinna jest bardziej rozwinięta, a lekarze mniej podejrzliwie – i mniej ideologicznie – odnoszą się do antykoncepcji.

Ważne jest by przepisanie po raz pierwszy pigułki poprzedzone było badaniem piersi, dogłębnym wywiadem – czyli wnikliwą rozmową przeprowadzoną przez lekarza – i podstawowym badaniem ginekologicznym.

Chodzi tu o wykluczenie poważniejszych schorzeń ginekologicznych, przeprowadzenie profilaktycznego badania cytologicznego i upewnienie się, że kobieta nie jest w ciąży. Celem wstępnych badań i rozmów jest też ustalenie, jaki preparat może zażywać pacjentka. Pigułki zawierające najniższe dawki hormonów proponuje się przede wszystkim kobietom młodym, o niewielkiej wadze ciała, i tym, które jeszcze nie rodziły. Kobiety starsze, które mają za sobą poród, lepiej tolerują preparaty zawierające więcej hormonów. Oczywiście nie jest to reguła: nigdy nie ma pewności, czy wybrany preparat będzie najwłaściwszy dla danej pacjentki.

Dlatego też kiedy lekarz ordynuje pigułkę po raz pierwszy, zwykle zapisuje tylko jedno opakowanie – niejako na próbę – i proponuje ponowną wizytę po miesiącu. Chodzi o to, by kobieta, przyjmując tabletki, obserwowała, jak na nie reaguje organizm, czy nie pojawiają się jakieś niekorzystne objawy, jak pod wpływem pigułki zmienia się jej psychiczne i fizyczne samopoczucie.

Najczęstsze działania niepożądane pigułki hormonalnej to plamienia, nudności i bóle głowy.

W takim przypadku lekarz zwykle zapisuje jednak dalsze zażywanie pigułki. I nic dziwnego: te drobne objawy na ogół mijają po dwóch – trzech miesiącach, kiedy organizm zdąży się już do pigułki przyzwyczaić. Może się jednak okazać, że w pierwszym miesiącu zażywania tabletki pojawią się nasilone dolegliwości: wymioty, stany migrenowe, intensywne krwawienia czy inne objawy nietolerancji leku. Wtedy lekarz może zaproponować pacjentce zmianę preparatu na inny, albo nawet zmianę metody antykoncepcyjnej.

Jak stosować pierwsze pigułki hormonalne?

Dawkowanie pigułki hormonalnej to precyzyjna procedura. Pierwsze opakowanie: pierwszą drażetkę należy połknąć w pierwszym dniu cyklu miesięcznego (czyli w pierwszym dniu krwawienia). Na przykład, jeżeli okres pojawi się w poniedziałek, będzie to drażetka oznaczona na opakowaniu „Pon. ". Przez 21 dni należy kolejno, zgodnie z kierunkiem strzałek, brać po jednej drażetce, najlepiej o tej samej porze dnia. Po zażyciu wszystkich 21 trzeba zrobić 7-dniową przerwę. W ciągu tych 7 dni bez pigułki wystąpi krwawienie odpowiadające miesiączce.

Pierwszy cykl z tabletką jest zwykle krótszy niż następne.

Jak wiemy w opakowaniu znajduje się 21 tabletek. Ponieważ zaczynamy łykać tabletki pierwszego dnia cyklu, a po skończeniu każdego opakowania robimy 7 dni przerwy, w trakcie których następuje krwawienie, w tym pierwszym cyklu z tabletką skraca nam się okres między krwawieniami. Kolejne cykle będą już dłuższe: 21 dni z tabletką, 7 dni przerwy (z krótkim krwawieniem) i następne 21 dni z tabletkami z nowego opakowania. Cykle z tabletką będą więc przypominały długością regularne, bezpigułkowe cykle.

Podczas pierwszego i wszystkich następnych cykli z pigułką obowiązuje ważna reguła hormonalnej antykoncepcji: jedna tabletka jednego dnia, o jednej porze.

Dobrze jest zapisać sobie w notesie datę zażycia pierwszej tabletki z opakowania. Najlepiej przyzwyczaić się do zażywania pigułki za każdym razem w tej samej sytuacji, na przykład zaraz po myciu zębów. Dzięki temu łatwiej jest uniknąć błędu, czyli opuszczenia jednej tabletki. Wygodnie jest zażywać pigułkę wieczorem. U niektórych kobiet pigułka lekko zwiększa łaknienie, lepiej więc przespać ten czas, zamiast bezsensownie się objadać. Inne panie mogą z początku odczuwać nudności, ale i tę dolegliwość lepiej przespać.

Ważne jest, aby dokładnie po 7 dniach bez tabletki zacząć nowe opakowanie, bez względu na to, czy krwawienie się skończyło, czy jeszcze trwa.

Przy zachowaniu tego schematu pierwszą drażetkę z każdego nowego opakowania przyjmuje się zawsze w tym samym dniu tygodnia. Na przykład, jeśli pierwsza drażetka z pierwszego opakowania zostanie połknięta w poniedziałek, to pierwszy dzień przerwy i zażycie pierwszej drażetki z każdego nowego opakowania również wypadną w poniedziałek.

Z pozoru wydaje się, że nie ma nic prostszego niż zasada: 1 pigułka codziennie przez 21 dni, potem 7 dni przerwy, po nich 21 pigułek z kolejnego opakowania, znowu 7 dni przerwy, i tak w kółko.

A jednak czasem zdarzają się pomyłki. Nie każdy człowiek żyje z kalendarzem w ręku.

Są też szczególne przypadki: kobiety, które dużo i daleko podróżują, przekraczając strefy czasowe, łatwiej niż inne mogą pominąć jedną pigułkę.

Regularne przyjmowanie pigułki jest konieczne, by zapewnić efekt antykoncepcyjny. Stosowanie pigułki według powyższych zasad zapewnia efekt antykoncepcyjny od pierwszego do ostatniego (28) dnia cyklu, łącznie z 7-dniową przerwą (już od pierwszej drażetki z pierwszego opakowania). Jeżeli zapomni się połknąć drażetkę o zwykłej porze, należy policzyć, ile godzin wynosi spóźnienie. Jeżeli mniej niż 12 godzin, nie ma powodu do niepokoju. Należy połknąć zapomnianą drażetkę, a kolejne przyjmować o zwykłej porze.

GDY ZAPOMNIAŁAŚ PIGUŁKI

Gdy zapomniałaś antykoncepcyjnej pigułki hormonalnej - po pierwsze: nie panikuj. Upewnij się, czy używane przez ciebie tabletki są jednofazowe (wszystkie pastylki w opakowaniu tego samego koloru), czy wielofazowe (pigułki w dwóch lub trzech kolorach).

I spójrz na poniższe schematy dawkowania preparatów antykoncepcyjnych. Możesz też zwrócić się do swojego lekarza. Jeżeli takie omyłki w zażywaniu tabletek zdarzają się więcej niż raz czy dwa razy w trakcie cyklu, warto zastanowić się nad wyborem innej metody antykoncepcji. Napisaliśmy już, co zrobić, jeżeli zapomni się zażyć pigułki.

Uwaga: Jeżeli spóźnienie przekracza 48 godzin, należy bezwzględnie zasięgnąć porady ginekologa.

Jeżeli spóźnienie wynosi od 12 do 24 godzin, postępowanie zależy od tego, w którym tygodniu przyjmowania drażetek z bieżącego opakowania nastąpił błąd.

 

Schemat postępowania dla pigułki jednofazowej  – wszystkie tabletki w opakowaniu są tego samego koloru   1. Zapomniałaś tylko 1 tabletki Jeżeli od czasu wzięcia ostatniej tabletki upłynęło mniej niż 36 godzin, w ogóle się nie martw. Zażyj od razu pominiętą tabletkę, a następną – w normalnym terminie. Jesteś dalej zabezpieczona przed ciążą.   2. Jeżeli od czasu wzięcia ostatniej tabletki upłynęło więcej niż 36, ale mniej niż 48 godzin, zażyj od razu pominiętą tabletkę, a następną – w normalnym terminie.  3. Zapomniałaś kilku tabletek (a w opakowaniu zostało więcej niż 7 tabletek) Policz, ile tabletek pominęłaś i ile zostało w opakowaniu. Jeżeli zostało ich więcej niż 7, wyrzuć pominięte tabletki. Od razu zażyj kolejną tabletkę. Pozostałe łykaj w normalnym terminie. Nie jesteś w pełni zabezpieczona przed ciążą. Przez 7 kolejnych dni stosuj dodatkowe zabezpieczenie antykoncepcyjne (prezerwatywa, spermicydy) albo unikaj współżycia. Nie przejmuj się, jeżeli wystąpi krwawienie.   Zapomniałaś kilku tabletek (a w opakowaniu zostało mniej niż 7 tabletek) Policz, ile tabletek pominęłaś i ile zostało w opakowaniu. Jeżeli zostało mniej niż 7, połknij od razu 1 tabletkę. Nie wyrzucaj pominiętych tabletek. Przyjmuj tabletki w normalnych terminach, aż skończysz opakowanie. Nie rób tygodniowej przerwy. Zacznij od razu następne opakowanie. Nie jesteś w pełni zabezpieczona przed ciążą. Przez 7 kolejnych dni stosuj dodatkowe zabezpieczenie antykoncepcyjne (prezerwatywa, spermicydy) albo unikaj współżycia. Może pojawić się krwawienie.

  

Schemat postępowania dla pigułki wielofazowej  –  tabletki w opakowaniu są różnych kolorów   1. Zapomniałaś tylko 1 tabletki eżeli od czasu wzięcia ostatniej tabletki upłynęło mniej niż 36 godzin, w ogóle się nie martw. Zażyj od razu pominiętą tabletkę, a następną – w normalnym terminie. Jesteś dalej zabezpieczona przed ciążą.   2. Jeżeli od czasu wzięcia ostatniej tabletki upłynęło więcej niż 36, ale mniej niż 48 godzin, zażyj od razu pominiętą tabletkę, a następną – w normalnym terminie. Nie jesteś w pełni zabezpieczona przed ciążą. Przez 7 kolejnych dni stosuj dodatkowe zabezpieczenie antykoncepcyjne (prezerwatywa, spermicydy) albo unikaj współżycia. Nie przejmuj się, jeżeli wystąpi krwawienie.   3. Zapomniałaś kilku tabletek Policz, ile tabletek pominęłaś. Wyrzuć pominięte tabletki. Od razu zażyj kolejną tabletkę. Pozostałe łykaj w normalnym terminie. Nie jesteś w pełni zabezpieczona przed ciążą. Do czasu, gdy skończysz opakowanie stosuj dodatkowe zabezpieczenie antykoncepcyjne (prezerwatywa, spermicydy) albo unikaj współżycia. Nie przejmuj się, jeżeli wystąpi krwawienie – krótsze i bardziej skape, niż zazwyczaj.

 

Zdarza się jednak, że niczego nie zapomnimy, a pigułka nie zadziała, ponieważ nie zostanie odpowiednio wchłonięta.

Może się tak przydarzyć przede wszystkim przy wymiotach. Jeśli w ciągu 3 godzin od zażycia tabletki wystąpią wymioty, możesz przyjąć dodatkowo następną tabletkę. Jeżeli jednak wymioty trwają dłużej i obawiasz się, że także i ta druga pastylka zostanie wydalona, postępuj według schematu dla zapominalskich. Podobny kłopot można mieć przy pojawieniu się silnej biegunki. Jeśli nie towarzyszą jej wymioty (a taka kombinacja zdarza się przy mocnych zatruciach) ani nie trwa ona powyżej dwóch dni, to można się nie przejmować. Tabletki wchłoną się mimo wszystko. Jak zawsze, w razie wątpliwości poradź się lekarza, zwłaszcza jeżeli zażywasz węgiel albo antybiotyki. W tych wypadkach zachodzi bowiem obawa, że tabletki nie w pełni się wchłoną. Należy więc postępować według schematu dla zapominalskich.

Zażywać pigułkę hormonalną inaczej

Jedno opakowanie, tydzień przerwy, kolejne opakowanie – tak z reguły zażywa się pigułki antykoncepcyjne. Jednak w niektórych przypadkach można zrezygnować z tygodnia przerwy i zaczynać nowe opakowanie bezpośrednio po skończeniu poprzedniego. Taki tryb korzystania z pigułki ma jedną wielką zaletę: pozwala uniknąć krwawienia w niewygodnym dla nas terminie – w czasie weekendowego wyjazdu, klasówki, zawodów sportowych, egzaminu. Możemy to zrobić same: nie potrzeba do tego żadnych lekarskich zezwoleń. Jednak wolno tak postępować tylko w przypadku pigułek jednofazowych! Preparaty trójfazowe nie nadają się do tego. I oczywiście nie należy robić tego za często. Jeżeli omijamy obowiązkowy tydzień przerwy w przyjmowaniu tabletek, to przyjmujemy więcej hormonów niż przy normalnym trybie zażywania. I w każdym takim przypadku powinno się przerwać na tydzień zażywanie pigułki przynajmniej co trzy cykle.

Lekarze zalecają czasem takie przyjmowanie tabletek – 3 opakowania pod rząd, tydzień bez tabletek, 3 opakowania – tym kobietom, które źle się czują w czasie tygodniowej przerwy. Takie złe samopoczucie to najczęściej bóle migrenowe lub stany depresyjne.

 

 

Jak zwiększyć skuteczność pigułki hormonalnej? 1.       Bierz pigułkę zawsze o tej samej porze. Zapisuj sobie datę wzięcia pierwszej tabletki z opakowania. Sprawdzaj z kalendarzem w ręku, czy którejś nie pominęłaś. 2.       Zaczynaj opakowanie zawsze w niedzielę. Dzięki temu w czasie weekendu nie będziesz miała krwawień. Jeżeli pierwsze opakowanie zaczynasz w innym dniu niż niedziela, możesz dodać kilka tabletek. Skonsultuj się z lekarzem. 3.       Nie odstawiaj pochopnie pigułki na parę tygodni. 4.       Jeżeli chorujesz i lekarz przepisuje ci lekarstwa, zawsze uprzedź, że bierzesz pigułkę, i sprawdź, czy nowe leki nie wpływają na jej skuteczność. 5.       Jeżeli pojawią się łagodne dolegliwości, nie odstawiaj pigułki z dnia na dzień. Skontaktuj się z lekarzem.

 

Pigułka antykoncepcyjna i inne leki

Większość leków wpływa na działanie innych medykamentów, zaś ich wzajemny wpływ, często niepożądany zwie się interakcją leków. Tak też jest i z pigułką. Znane są różnorodne interakcje pigułki antykoncepcyjnej z lekami. Dlatego odpowiedzialni lekarze pytają o inne zażywane specyfiki. Nie znaczy to, by zażywanie jakichkolwiek innych leków zawsze zmuszało do rezygnacji z antykoncepcji hormonalnej. Czasem można z niej korzystać, ale należy się upewnić, czy nie spowoduje to jakichś komplikacji.

Tak właśnie może się zdarzyć, jeżeli kobieta przyjmuje leki przeciw-padaczkowe lub duże dawki leków nasennych czy uspokajających. Barbiturany, Fenytoina, Meprobamat, Relanium przyjmowane w dużych dawkach przyspieszają proces rozkładania hormonów w wątrobie.

W efekcie antykoncepcyjne działanie zostaje osłabione, mogą się też pojawić plamienia lub krwawienia. Powinno się wówczas stosować preparaty o wyższej zawartości hormonów.

Podobnie działają niektóre leki odwadniające oraz niektóre medykamenty stosowane krótkookresowo, na przykład antybiotyki o tak zwanym szerokim spektrum (czyli likwidujące wiele różnych rodzajów bakterii). W czasie zażywania tych leków warto zastosować dodatkową metodę antykoncepcyjną przez cały czas kuracji antybiotykowej. Wskazane jest zawsze zapytanie lekarza o taki wpływ leków na antykoncepcję. Ale może też się zdarzyć przypadek odwrotny: tak jak są leki osłabiające działanie hormonów, są też środki, które mogą to działanie wzmocnić. Należą do nich takie popularne leki jak paracetamol czy witamina C, a także niektóre środki stosowane w leczeniu grzybicy. Leki te stosowane przez dłuższy czas i w bardzo dużych dawkach mogą doprowadzić do zaburzenia funkcji wątroby, a także zwiększyć ryzyko wystąpienia zakrzepów żył.

Źródło