Zanim wybierzesz - o pigułkach

Na opinie osób promujących antykoncepcję często wpływa marketing firm farmaceutycznych. Zdarza się, że lekarze polecają środki preferowane przez siebie, niekoniecznie jednak najbardziej odpowiednie dla nas. Ważną kwestią jest także problem związany z metodyką badań nad środkami antykoncepcyjnymi dopuszczanymi do użytku. Choć uzyskują akceptację, ich długofalowe skutki rzadko są dostatecznie zbadane. Tymczasem korzystamy z tych metod przez wiele lat – o wiele dłużej, niż wynosi wymagany okres ich testowania.
Co robić? Ważne jest, żebyśmy czerpały wiedzę o dostępnych i skutecznych metodach zapobiegania ciąży z różnych źródeł. Trzeba również otwarcie rozmawiać o nich i konsultować się ze specjalistami wrażliwymi na naszych potrzeby.

Kontrowersyjny gestagen
Najczęściej używane pigułki antykoncepcyjne są dwuskładnikowe – zawierają etynyloestradiol (wszystkie pigułki zawierają ten sam syntetyczny estrogen) oraz syntetyczny progesteron (gestagen), różny w różnych rodzajach pigułek.
Warto powiedzieć o gestagenie nieco więcej, ponieważ wywołuje on skutki uboczne. Gestagen jest syntetycznym progesteronem. Często zarówno lekarze, jak i kobiety, nie odróżniają działania naturalnego progesteronu (który jest bezpieczny) od gestagenu (który ma właściwości inne niż naturalny progesteron – jego stosowanie wywołuje działania uboczne: zatrzymuje wodę w organizmie, powoduje depresje itd.). Naturalnego progesteronu nie można podać doustnie (jedynie pod język lub dopochwowo; występuje też w postaci kremu lub zastrzyku). Gestagen jest wygodny w użyciu, ponieważ można go podawać w formie pigułek.
I tak np. Rigevidon, Stediril 30, Microgynon zawierają levonorgestrol (rodzaj gestagenu), a Marvelon, Mercilon, Novynette i Regulon zawierają dezogestrel (gestagen dopuszczony do rynku 1993 roku). W Polsce zarejestrowane są także pigułki z gestagenem trzeciej generacji – gestodenem, który jest bardzo silnym hormonem (według niektórych badań jego połączenie z etynyloestradiolem może powodować wzrost ryzyka powikłań zatorowo-zakrzepowych). Gestoden zawierają pigułki Hormonet, Logest, Minulet i Femoden.
Innym rodzajem gestagenu o silnym antyandrogennym działaniu jest octan cyproteronu, występujący w pigułkach Diana-35, zalecanych często w przypadku trądziku czy nadmiernego owłosienia. Jeszcze inny rodzaj gestagenu – norgestimat – zawarty jest w tabletce antykoncepcyjnej Cilest.

Jedno- i dwufazowe
Pigułki mogą być jednofazowe lub trójfazowe. Jednofazowe doustne środki antykoncepcyjne zawierają stałe dawki estrogenu i progestagenu – trójfazowa pigułka zawiera inna dawkę progestagenu lub różną ilość zarówno progestagenu jak i estrogenu na każdą z trzech faz cyklu menstruacyjnego. W Polsce dostępne trójfazowe pigułki to: Tri-regol, Triquilar, Trinordiol 21 (zawierają levonorgesterol) oraz Trinovum i Triminulet (zawierają gestoden).
Dostępne są również pigułki jednoskładnikowe, zawierające jedynie gestagen (w Polsce pod nazwą Cerazette). Nie są one tak skuteczne jak inne dwu- lub trzyfazowe, a w odróżnieniu od pigułek dwuskładnikowych przyjmuje się je bez siedmiodniowej przerwy. Podczas stosowania Cerazette nie występuje comiesięczne krwawienia.

Jak działają pigułki?
Pigułki zapobiegają ciąży głównie dzięki powstrzymaniu rozwoju komórki jajowej w jajniku. Podczas cyklu menstruacyjnego niski zazwyczaj poziom estrogenu pośrednio wpływa na przysadkę mózgową, która wydziela hormon FSH sprawiający, że w jednym z jajników zaczyna dojrzewać komórka jajowa. Pigułka dostarcza odpowiednią ilość syntetycznego estrogenu – w ten sposób poziom estrogenu w organizmie wzrasta, przez co hormon FSH nie jest wydzielany. W efekcie jajniki nie pracują i nie powstaje komórka jajowa.

Skuteczność
Skuteczność przy prawidłowym stosowaniu pigułek antykoncepcyjnych wynosi 0,1 %, jednak typowy odsetek niepowodzeń to 5%. Ciąża jest bardziej prawdopodobna, jeśli zapomnimy wziąć jedną lub więcej pigułek. Ryzyko wzrasta również wtedy, gdy przyjmujemy antybiotyki lub inne leki, gdy występuje biegunka, wymioty lub gdy zmieniamy rodzaj pigułek.

Skutki uboczne
Tabletki antykoncepcyjne są proste w użyciu i dają poczucie pełnego bezpieczeństwa, warto jednak poznać skutki uboczne ich działania.
•    W przypadku przyjmowania pigułki hormonalnej przez kobiety mające genetyczne skłonności do chorób nowotworowych piersi czy szyjki macicy, rośnie ryzyko zachorowań. Badany jest również wpływ hormonalnych środków antykoncepcyjnych na zwiększenie prawdopodobieństwa zachorowań na raka jajnika: część naukowców jest zdania, że tabletki chronią przed rakiem, inni twierdzą, że nie mają nań żadnego wpływu.
•    Kobiety mające problemy z wątrobą lub przechodzące w ciąży cholestazę ciążową nie powinny brać leków antykoncepcyjnych. Również zapalenia żył, problemy z krążeniem i udar mózgu w wywiadzie są przeciwwskazaniem.
•    Wiele kobiet zażywających pigułki cierpi na suchość pochwy i nawracające zapalenia pochwy, zapalenia pęcherza i cewki moczowej; zwiększa się podatność na zakażenia chlamydią. U kobiet stosujących pigułki antykoncepcyjne – częściej niż u tych, które tej metody nie stosują, wykrywa się nieprawidłowe komórki w szyjce macicy.
•    Zdarzają się też depresje i spadek libido – czasem pomaga zmiana pigułek, często jednak jedynym sposobem jest odstawienie tabletek.  
•    Do innych skutków ubocznych należą nawracające, uporczywe bóle głowy lub ciężkie migreny. Wówczas powinno się rozważyć odstawienie pigułek – zwłaszcza jeśli bóle są coraz poważniejsze.
•    Na początku przyjmowania pigułek mogą nastąpić nudności (rzadziej wymioty), które ustępują najczęściej w ciągu 3 miesięcy (zazwyczaj pomaga zażywanie tabletek podczas posiłków), a także zwiększona wrażliwość piersi na dotyk lub ich obrzmienie, ustępujące w ciągu 3 miesięcy. Jeżeli dolegliwości utrzymują się, należy zmienić tabletki na takie, które zawierają niższą dawkę estrogenu.
Przed wypisaniem recepty lekarz powinien zrobić dokładny wywiad na temat chorób w rodzinie, poznać historię twoich chorób (od urodzenia!), dowiedzieć się, jakie zażywasz leki, czy jesteś alergikiem itd. Tylko po dokładnym wywiadzie medycznym można oszacować ryzyko.

Pigułki i dieta
Stosowanie pigułki zwiększa zapotrzebowanie na witaminę C, B2 (ryboflawinę), B12, B6 (pirydoksynę), kwas foliowy i magnez. Kobiety, które odżywiają się nieprawidłowo, odchudzają się lub przyjmują pigułki przez ponad rok, są narażone na brak witamin oraz zaburzenia w metabolizmie cukru.
Liczne badania dowodzą, że kobiety przyjmujące pigułki mogą mieć upośledzoną tolerancję na glukozę – szczególnie te, który w których diecie występuje w dużych ilościach cukier rafinowany. Zmieniony metabolizm podnosi poziom cukru i insuliny.

Pamiętaj!
•    Jeżeli bierzesz pigułki, ogranicz spożycie cukru, przetworów z białej mąki oraz słodzonych napojów. Staraj się jeść złożone węglowodany – kasze, warzywa, płatki, pamiętaj również o warzywach strączkowych, rybach oraz sezonowych owocach. Uzupełnij dietę w witaminy, zwłaszcza B-complex, magnez, witaminę C i kwas foliowy.
•    Jeśli planujesz ciążę, zadbaj o swoją dietę i zażywaj wymienione wyżej suplementy przez co najmniej 4 miesiące od chwili odstawienia pigułek. Polecam też ziołową kurację (mieszanki ziołowe oczyszczające wątrobę) oraz kwasy tłuszczowe omega 3 (olej rybny, tran) oraz omega 6 (olej z wiesiołka, ogórecznik).
•    Polecam też robienie przerwy w braniu pigułek po roku (koniecznie po 2 latach!) – wystarczy dwumiesięczna przerwa. W przerwie należy brać witaminy oraz preparaty z niepokalanka (agnus castus – roślina, która reguluje pracę jajników). Dzięki tej przerwie nasza wątroba może odpocząć, a żołądek zregenerować.
Przy przyjmowaniu pigułek ważne jest obserwowanie drobnych sygnałów, wysyłanych przez organizm, np.: bólów żołądka, głowy, zmiennych nastrojów, obrzęków (zatrzymanie wody w organizmie), problemów z jelitami, itd. Często kobiety nie wiedzą, że te na pozór drobne dolegliwości mogą być skutkiem brania pigułek, odwiedzają więc kolejnych specjalistów i biorą kolejne leki. Jeżeli podczas przyjmowania pigułek pojawia się nowe schorzenie (lub zaostrza się dotychczasowe), należy przede wszystkim sięgnąć po poradę do ginekologa lub na krótki okres odstawić pigułki i obserwować swój organizm.

Bardzo ważne!
U kobiet palących papierosy i jednocześnie przyjmujących pigułki antykoncepcyjne znacznie wzrasta ryzyko wylewu i zatoru.

Źródło: owulacja.pl